Twee voorbeelden:

Nierfunctiestoornissen komen regelmatig voor in een (oudere) patiënten populatie, maar nierfunctiestoornissen bij een man op jonge leeftijd (=vraagteken) in combinatie met angiokeratomen (=plusteken) kunnen een aanwijzing vormen voor de ziekte van Fabry. De ziekte van Fabry is de meest voorkomende lysosomale stapelingsziekte.

In Nederland waren er in 2011 naar schatting 830.000 mensen met diabetes. Het merendeel van deze mensen heeft diabetes mellitus type 2 (80-90%). Het ontwikkelen van diabetes mellitus op 30-jarige leeftijd bij een BMI van 22 kg/m2 is niet typisch voor type 2 diabetes (=vraagteken). Wanneer er ook sprake is van doofheid (=plusteken) moet gedacht worden aan maternally inherited diabetes and deafness (MIDD), een mitochondriële ziekte. Naar schatting 0.2-3% van alle mensen met diabetes heeft MIDD.

Andersom gesteld: wanneer een patiënt zich presenteert met vermoeidheidsklachten, zonder begeleidende vraag- en plustekens, dan is de a priori kans op een erfelijke stofwisselingsziekte erg laag en is aanvullende diagnostiek niet van toegevoegde waarde. Dit is getalsmatig toegelicht in het volgende artikel.

Hoe is de diagnostiek naar deze aandoeningen georganiseerd?

In de diagnostiek van erfelijke metabole ziekten kunnen (o.a.) de volgende technieken worden ingezet: het meten van metabolieten in plasma, urine (en eventueel liquor), enzymdiagnostiek en DNA-diagnostiek. Voor een aantal metabole ziekten, met name de neurometabole aandoeningen, kan ook radiologisch onderzoek een belangrijke rol spelen. De verschillende vormen van diagnostiek vullen elkaar aan en veelal is één van de bovengenoemde methoden niet voldoende om een diagnose betrouwbaar te kunnen stellen dan wel uitsluiten. Enzymactiviteit bij een vrouw met de ziekte van Fabry kan bijvoorbeeld normaal zijn, terwijl er wel degelijk sprake is van een pathogene (ziekte veroorzakend) mutatie in het GLA-gen. Andersom is een verandering in het GLA-gen niet altijd pathogeen en kan enzymdiagnostiek of histologisch onderzoek van belang zijn om aan te tonen dat het klinisch beeld wel of niet bij de ziekte past. Naarmate (brede) genoomdiagnostiek vaker wordt toegepast, wordt het correct duiden van de relatie tussen de symptomen en klachten van de patiënt en de gevonden genetische varianten steeds belangrijker.

De laboratoriumdiagnostiek naar erfelijke metabole ziekten wordt verricht in een aantal specialistische laboratoria, veelal verbonden aan de Academische ziekenhuizen.

Enzymdiagnostiek en onderzoek van metabolieten vindt veelal plaats in de laboratoria metabole ziekten, terwijl DNA-diagnostiek in het algemeen plaatsvindt in de Klinisch Genetische laboratoria (genoomdiagnostiek). De onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende metabole en genetische laboratoria en hun contactgegevens. De aanvraagformulieren voor diagnostiek zijn te downloaden via de websites van de laboratoria (links naar de websites vindt u in onderstaande tabel). Links naar de formulieren vindt u ook op de website dnadiagnostiek.nl.

Tabel

Naam lab Contact
Amsterdam UMC, locatie AMC
Laboratorium Genetische Metabole Ziekten

Laboratorium Genetische Metabole Ziekten
020-5665393
gmz_logistiek@amc.nl
gmz_metab@amc.nl
gmz_enzym@amc.nl
gmz_dna@amc.nl

Amsterdam UMC, locatie AMC
Klinische Genetica
Laboratorium voor Genoom Diagnostiek
Laboratorium voor Genoom Diagnostiek 
020-5665110
Kg-dna@amsterdamumc.nl
Maastricht UMC+
Laboratorium Klinische Genetica
Laboratorium voor Genoom Diagnostiek
Maastricht UMC+
Laboratorium Klinische Genetica
043-3871345
Cmo.klin.genetica@mumc.nl
Amsterdam UMC, locatie VUmc
Afdeling Klinische Genetica
Laboratorium voor Genoomdiagnostiek
Secretariaat laboratorium voor Genoomdiagnostiek
020-4440747
genoomdiagnostiek-vumc@amsterdamumc.nl
Erasmus MC
Afdeling Klinische Genetica
Afdeling Klinische Genetica
010-7043197 
loket.klinischegenetica@erasmusmc.nl 
Erasmus MC
Porfyrie Expertisecentrum Rotterdam laboratorium
Afdeling Inwendige Geneeskunde
010-7035415
lab.porfyrie.centrum@erasmusmc.nl
Radboudumc
Afdeling Genetica
Translationeel Metabool Laboratorium
Translationeel Metabool Laboratorium
024-3614567
Secretariaat-TML.labgk@radboudumc.nl
Radboudumc
Afdeling Genetica
Laboratorium Genoomdiagnostiek
Laboratorium Genoomdiagnostiek
024-3613799
gen@radboudumc.nl
UMCG
Laboratoriumgeneeskunde
Laboratorium Metabole Ziekten
Laboratorium Metabole Ziekten
050-3613295
lmzg@umcg.nl
UMCG
Afdeling Genetica
Laboratorium Genoomdiagnostiek
Genoomdiagnostiek
050-3617233
genoomdiagnostiek@umcg.nl
UZ Leuven
Laboratoria Centrum menselijke erfelijkheid
Centrum menselijke erfelijkheid
Laboratoriumgeneeskunde
0032-(0)16-345903
CME.DNA@uzleuven.be