Twee voorbeelden:
Nierfunctiestoornissen komen regelmatig voor in een (oudere) patiënten populatie, maar nierfunctiestoornissen bij een man op jonge leeftijd (=vraagteken) in combinatie met angiokeratomen (=plusteken) kunnen een aanwijzing vormen voor de ziekte van Fabry. De ziekte van Fabry is de meest voorkomende lysosomale stapelingsziekte.
In Nederland waren er in 2011 naar schatting 830.000 mensen met diabetes. Het merendeel van deze mensen heeft diabetes mellitus type 2 (80-90%). Het ontwikkelen van diabetes mellitus op 30-jarige leeftijd bij een BMI van 22 kg/m2 is niet typisch voor type 2 diabetes (=vraagteken). Wanneer er ook sprake is van doofheid (=plusteken) moet gedacht worden aan maternally inherited diabetes and deafness (MIDD), een mitochondriële ziekte. Naar schatting 0.2-3% van alle mensen met diabetes heeft MIDD.
Andersom gesteld: wanneer een patiënt zich presenteert met vermoeidheidsklachten, zonder begeleidende vraag- en plustekens, dan is de a priori kans op een erfelijke stofwisselingsziekte erg laag en is aanvullende diagnostiek niet van toegevoegde waarde. Dit is getalsmatig toegelicht in het volgende artikel.
Hoe is de diagnostiek naar deze aandoeningen georganiseerd?
In de diagnostiek van erfelijke metabole ziekten kunnen (o.a.) de volgende technieken worden ingezet: het meten van metabolieten in plasma, urine (en eventueel liquor), enzymdiagnostiek en DNA-diagnostiek. Voor een aantal metabole ziekten, met name de neurometabole aandoeningen, kan ook radiologisch onderzoek een belangrijke rol spelen. De verschillende vormen van diagnostiek vullen elkaar aan en veelal is één van de bovengenoemde methoden niet voldoende om een diagnose betrouwbaar te kunnen stellen dan wel uitsluiten. Enzymactiviteit bij een vrouw met de ziekte van Fabry kan bijvoorbeeld normaal zijn, terwijl er wel degelijk sprake is van een pathogene (ziekte veroorzakend) mutatie in het GLA-gen. Andersom is een verandering in het GLA-gen niet altijd pathogeen en kan enzymdiagnostiek of histologisch onderzoek van belang zijn om aan te tonen dat het klinisch beeld wel of niet bij de ziekte past. Naarmate (brede) genoomdiagnostiek vaker wordt toegepast, wordt het correct duiden van de relatie tussen de symptomen en klachten van de patiënt en de gevonden genetische varianten steeds belangrijker.
De laboratoriumdiagnostiek naar erfelijke metabole ziekten wordt verricht in een aantal specialistische laboratoria, veelal verbonden aan de Academische ziekenhuizen.
Enzymdiagnostiek en onderzoek van metabolieten vindt veelal plaats in de laboratoria metabole ziekten, terwijl DNA-diagnostiek in het algemeen plaatsvindt in de Klinisch Genetische laboratoria (genoomdiagnostiek). De onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende metabole en genetische laboratoria en hun contactgegevens. De aanvraagformulieren voor diagnostiek zijn te downloaden via de websites van de laboratoria (links naar de websites vindt u in onderstaande tabel). Links naar de formulieren vindt u ook op de website dnadiagnostiek.nl.
Tabel
Naam lab | Contact |
---|---|
Amsterdam UMC, locatie AMC Laboratorium Genetische Metabole Ziekten |
Laboratorium Genetische Metabole Ziekten |
Amsterdam UMC, locatie AMC Klinische Genetica Laboratorium voor Genoom Diagnostiek |
Laboratorium voor Genoom Diagnostiek 020-5665110 Kg-dna@amsterdamumc.nl |
Maastricht UMC+ Laboratorium Klinische Genetica Laboratorium voor Genoom Diagnostiek |
Maastricht UMC+ Laboratorium Klinische Genetica 043-3871345 Cmo.klin.genetica@mumc.nl |
Amsterdam UMC, locatie VUmc Afdeling Klinische Genetica Laboratorium voor Genoomdiagnostiek |
Secretariaat laboratorium voor Genoomdiagnostiek 020-4440747 genoomdiagnostiek-vumc@amsterdamumc.nl |
Erasmus MC Afdeling Klinische Genetica |
Afdeling Klinische Genetica 010-7043197 loket.klinischegenetica@erasmusmc.nl |
Erasmus MC Porfyrie Expertisecentrum Rotterdam laboratorium |
Afdeling Inwendige Geneeskunde 010-7035415 lab.porfyrie.centrum@erasmusmc.nl |
Radboudumc Afdeling Genetica Translationeel Metabool Laboratorium |
Translationeel Metabool Laboratorium 024-3614567 Secretariaat-TML.labgk@radboudumc.nl |
Radboudumc Afdeling Genetica Laboratorium Genoomdiagnostiek |
Laboratorium Genoomdiagnostiek 024-3613799 gen@radboudumc.nl |
UMCG Laboratoriumgeneeskunde Laboratorium Metabole Ziekten |
Laboratorium Metabole Ziekten 050-3613295 lmzg@umcg.nl |
UMCG Afdeling Genetica Laboratorium Genoomdiagnostiek |
Genoomdiagnostiek 050-3617233 genoomdiagnostiek@umcg.nl |
UZ Leuven Laboratoria Centrum menselijke erfelijkheid |
Centrum menselijke erfelijkheid Laboratoriumgeneeskunde 0032-(0)16-345903 CME.DNA@uzleuven.be |